Łączność radiowa w samochodzie terenowym to bardzo ważny temat, podczas jazdy w kolumnie, jak i podczas szukania się wzajemnie, a wersjach bardziej profesjonalnych, do komunikacji dalekiego zasięgu – nawet setek kilometrów, ale o tym za chwilę.

CB Radio

Typowe CB radio w samochodzie terenowym umożliwia pewny zasięg na poziomie 5-10 km (oczywiście w sprzyjających warunkach działa dużo dalej, ale nie oszukujmy się – to rzadkość). Komunikacja odbywa się w paśmie 27 MHz, mocą 4W. Dobrze jest zainwestować w długą antenę, zamontowaną jak najwyżej (co oczywiście kłóci się z potrzebami off-roadera, który chce mieć antenę jak najkrótszą i jak najlepiej osłoniętą karoserią przed gałęziami np.

CB Radio SSB – czyli wstęgowe

Na codzień w samochodach wykorzystujemy w CB emisję AM. Czyli modulację amplitudy. Składa się ona z fali nośnej oraz dwóch wstęg. Do przesłania informacji służą wstęgi górna i dolna. Rozkład mocy wygląda wtedy następująco: 50% mocy zużywane jest na falę nośną, która nie niesie żadnej transmisji i po 25% na każdą ze wstęg.

Modulacja SSB polega na wyeliminowaniu fali nośnej oraz stłumieniu jednej ze wstęg, co powoduje, że 100% mocy wykorzystywane jest na przekaz transmisji przy pomocy drugiej wstęgi. Minusem jest to, że czym mniejsza szerokość pasma, tym mniejsza jest szerokość przenoszonego pasma dźwiękowego, ale do głosu wystarcza. Plusem jest zasięg zarówno na fali przyziemnej jak i odbitej od jonosfery.
Łączności na falach krótkich w modulacji SSB w większości odbijają się jednokrotnie lub wielokrotnie pomiędzy ziemią a jedną z warstw jonosfery. Te warstwy nie są stałe i zmieniają się wraz z porami roku, czy doby. Zależą też od aktywności naszej gwiazdy. Niektóre warstwy zanikają po zachodzie słońca i stąd wiedząc co się chce osiągnąć i mając do dyspozycji różne pasma można sobie realizować łączności w zależności od aktualnej zachcianki.

Tu mamy też większe moce nadawania. Realne zasięgi między mobilami powinny przekraczać 100 km na fali przyziemnej i nawet 2 tys km na fali odbitej od jonosfery.

Adrian (SQ5AM) przy pomocy radiostacji pracującej w emisji SSB i mocy 100W do tego prostej anteny drutowej nawiązał potwierdzone łączności z ponad setką krajów co ilustruje poniższa mapka. Najdalsza nawiązana na chwilę obecną łączność wynosi 13792 km.

Mapa łączności SQ5AM
Mapa łączności SQ5AM

Widać, że pasma 80m i 40m czyli odpowiednio 3,5MHz i 7 MHz to tak głównie po Europie. Natomiast pasma wyższe jak 20, 15, 10m pozwalają na łączności pomiędzy kontynentami. 

Radia wstęgowe można kupić w cenach od 500 zł. Np takie:

CB radiu wstęgowe
CB radiu wstęgowe (zdjęcie z firmy Konektor)

Radio UHF/VHF

Kolejną alternatywą są radia UHF/VHF. Tutaj mamy zasięgi między mobilami przekraczające 30 km zawsze, a dochodzące do 150 km (to sprawdziliśmy sami na kazachskim stepie). Moce nadawania przekraczają 50W a pasmo to 144 lub 430 MHz.

Ciekawą cechą tego pasma są łączności przemiennikowe. Przemiennik to inaczej stacja retransmisyjna. Jeśli mamy do czynienia ze stacją w emisji analogowej czyli w przypadku pasm 144/430 MHz jest to FM (modulacja częstotliwości) to taki przemiennik działa na takiej zasadzie, że odbiera nadawany sygnał z radia 1 na częstotliwości A i nadaje na częstotliwości B. Jeśli przemiennik jest zamontowany odpowiednio wysoko, to pozwala to na duży zasięg. Pozwala, to na zestawienia łączności ze stacjami, które nie słyszą się bezpośrednio z powodu odległości czy ukształtowania terenu. 

Jeżeli mamy do czynienia z emisją cyfrową (DMR, D-STAR, Fusion czy inną), to w znakomitej większości przemienniki cyfrowe mają możliwość podłączenia sieci internetowej. Jeśli tych przemienników mamy w kraju kilkadziesiąt i pokrywają one swoim zasięgiem większość kraju, to komendami w radiotelefonie można dowolnie linkować ze sobą te przemienniki i zestawiać połączenia z dowolnym miejscem na ziemi, gdzie znajduje się również cyfrowy przemiennik podłączony do internetu. Wtedy łączność odbywa się radiowo na drodze: stacja A <-> przemiennik C potem poprzez sieć internet przemiennik C <-> przemiennik D i znów radiowo przemiennik D  <-> stacja B.

Aktualne pokrycie przemiennikami cyfrowymi sieci D-Star

Na radia tego typu trzeba mieć w Polsce i całej UE pozwolenie radiowe, które uzyskuje się zdając egzamin państwowy. Na terenie innych krajów należy być ostrożnym, bo może tam obowiązywać inny bandplan i dana częstotliwość może być używana przez jakąś służbę i korzystanie z niej będzie przestępstwem. Trzeba sprawdzić lokalne przepisy kraju docelowego.
Krótkofalowcy mają o tyle łatwiej, że w krajach z poniższej listy mogą pracować na podstawie własnej licencji i porozumienia ITU.
W Polsce za korzystanie nielegalnie z częstotliwości grozi przepadek sprzętu oraz kara do 2 lat pozbawienia wolności.

Typowe samochodowe radio UHF/VHF:

Yaesu FT-7900 radio UHF/VHF
Yaesu FT-7900 radio UHF/VHF

Na długie wyprawy warto zabrać ze sobą radyjko przenośne, działające w tym samym paśmie. Sprawdza się, gdy potrzebna nam komunikacja w obrębie np. miasta, a łączność komórkowa potrafi kosztować 10 zł/min jeśli kraj jest wystarczająco egzotyczny 🙂

Przenośne radio UHF/VHF
Przenośne radio UHF/VHF

Radiotelefony PMR

Tego typu radiotelefony nadają z mocą 0,5W i mają zasięgi od 2 do nawet 50 km. Wspominam o nich w kontekście przenośnych radiotelefonów UHF/VHF, o których wyżej.pmrPMRp

Na koniec ciekawostka, tak wygląda miejsce pracy współautora merytorycznego, Adriana:

Stąd nadaje Adrian SQ5AM
Stąd nadaje Adrian SQ5AM

Adrian Matusik, Łukasz Dyrak